Çapraz sorgu ; tüm delillerin iddia ve savunma tarafından ortaya konulup tartışıldığı, tanıkların ve sanığın iddia ve savunma tarafından sorgulandığı , hakimin yalnızca sorulara itiraz edilmesi halinde itirazı değerlendirmek üzere, sorguya dahil olduğu sorgulama yöntemidir.
Çapraz sorgu ; tüm delillerin iddia ve savunma tarafından ortaya konulup tartışıldığı, tanıkların ve sanığın iddia ve savunma tarafından sorgulandığı , hakimin yalnızca sorulara itiraz edilmesi halinde itirazı değerlendirmek üzere, sorguya dahil olduğu sorgulama yöntemidir. Klasik anlamıyla çapraz sorgu Kıta Avrupası Hukuk Sistemi’nde ve Türk Hukuku’nda yer almaz. Anglo-Amerikan Hukuk Sistemi’ne özgü ve Kıta Avrupası hukuk sistemine özü itibariyle yabancıdır.
Eski ceza yasasında tümüyle dışlanan bu sistem 5271 Sayılı Kanunla,doğrudan soru sorma hakkının tanınması ile birlikte, kısmen esnetilmiştir. CMK 201. Maddesi ile yasa ile belirlenen kişilere mahkeme başkanı ya da duruşma savcısı aracı olmaksızın doğrudan soru yöneltme imkanı tanınmıştır. Yasada belirtilen kişiler, duruşma disiplinine uygun olarak, mahkeme başkanı ya da yargıcın müdahalesi olmaksızın duruşmaya çağrılan kişilere soru sorabilmektedir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nda doğrudan soru sorma hakkı bulunan kişiler belirtilmektedir. Bu kapsam dışında kalanlar her ne surette olursa olsunlar, doğrudan soru sorma hakkını kullanmazlar. Hakim bu türden davranışları ile duruşma disiplinini bozan kişileri duruşma salonundan çıkartabilir.
CMK201/1:
“Cumhuriyet savcısı, müdafi veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat; sanığa, katılana, tanıklara, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, duruşma disiplinine uygun olarak doğrudan soru yöneltebilirler.”
Doğrudan soru sorma hakkı tanınanlar:
Duruşma salonunda bulunan herkese doğrudan soru sorulması mümkün değildir.
CMK 201/1 (2.cümle):
“Sanık ve katılan da mahkeme başkanı veya hâkim aracılığı ile soru yöneltebilir. Yöneltilen soruya itiraz edildiğinde sorunun yöneltilmesinin gerekip gerekmediğine, mahkeme başkanı karar verir. Gerektiğinde ilgililer yeniden soru sorabilir.”
Doğrudan soru yöneltilebilecek kişiler:
Sanık ve katılana doğrudan soru sorma hakkı tanınmamıştır. Sanık ve katılan tanıklara, bilirkişilere ya da duruşmaya çağrılan diğer kişilere, mahkeme başkanı veya yargıç aracılığı ile soru sorabilmektedir. Yöneltilen soruya itiraz edildiğinde sorunun yöneltilmesinin gerekip gerekmediğine mahkeme başkanı karar verir.
Uygulamada Doğrudan Soru Sorma Hakkı
Doğrudan Soru Sorma hakkının hukukumuzda tümüyle işlerliğini kazandığını söylemek mümkün değildir. Uygulamada, yargıçların sorulara müdahale ettiği, sorulara ilişkin fikir beyan ettiği, tüm soru ve cevapların tutanağa geçirilmediği görülmektedir. Ceza hukukunda maddi gereceğin ortaya çıkarılması bakımından önem taşıyan doğrudan soru sorma hakkının etkin biçimde kullanılabilmesi, ceza muhakemesinin sağlıklı bir şekilde ilerlemesine ve müdafiinin etkin bir rol oynamasına yardımcı olacaktır.
Ceza Hukuku konusundaki diğer yazılarımızı okumak için lütfen tıklayınız.
Aşağıdaki başlıklar da ilginizi çekebilir.
